Η μητέρα στην αρχαία Ελλάδα
H μητέρα λατρεύτηκε ως σύμβολο γονιμότητας ήδη από τις πρώτες ανθρώπινες κοινωνίες και υπήρξε αγαπημένο θέμα όλων των μορφών της τέχνης, από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Η ποικιλία των απεικονίσεων αποτυπώνουν τον σύνθετο συμβολικό χαρακτήρα της μητρικής φιγούρας. Μια μητέρα-θεά, αρχέτυπο σύμβολο της ευγονίας και της ευκαρπίας, λάτρεψε ο άνθρωπος από την πιο βαθιά προϊστορία. 
425-400 π.Χ. επιτύμβια στήλη θηλάζουσας μητέρας από τη Ροδιά Τυρνάβου (Μουσείο Λάρισας)
Οι πρώτες αναφορές για Γιορτή της Μητέρας και της μητρότητας έρχονται από την αρχαία Ελλάδα. Η μητέρα Γη (Γαία) σύζυγος του Ουρανού είναι η προσωποποίηση της φύσης, που γεννά όλο τον κόσμο και λατρεύεται σαν η υπέρτατη θεότητα. Η λατρεία περνά στη συνέχεια στην κόρη της, Ρέα, σύζυγο και αδερφή του Κρόνου. Η Ρέα λατρεύεται σαν η “Μητέρα των Θεών”, καθώς φαίνεται να είναι η πρώτη, που γέννησε με τοκετό και ανάθρεψε τα παιδιά της με μητρικό γάλα. Οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν τιμές στη Ρέα κάθε άνοιξη, καθώς ήταν και θεά της γης και της γονιμότητας. 
Μαρμάρινος κορμός γυναικείου ειδωλίου με διογκωμένη κοιλιά. Η διόγκωση της κοιλιάς προδίδει κατάσταση εγκυμοσύνης. Κανονικός τύπος, παραλλαγή Δωκαθισμάτων. (περ. 2700-24002300 π.Χ.). Κυκλάδες, Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου, αρ. ευρ. 35
Η μητρική ιδιότητα της γυναίκας σε κάποιες περιπτώσεις οδήγησε σε μητριαρχικές κοινωνίες, όπου ο ρόλος της γυναίκας ως δημιουργού ζωής την έβαζε στην κορυφή. Η Μινωίτισσα «αντλεί ισχύ» από την ιδιότητα της μητέρας για να κατέχει μία, θα λέγαμε, χειραφετημένη θέση στην κοινωνία. Η γυναίκα της Κρήτης, ως μητέρα και δημιουργός, δεν είναι κατώτερη του άνδρα.
Οι Σπαρτιάτισσες ήταν αυτές που «έπλαθαν» τους μετέπειτα Σπαρτιάτες πολεμιστές, και το κράτος τις αναγνώριζε σαν τον βασικό πυλώνα για τη συνέχιση και την επιβίωση της κοινωνίας. Πάνω από όλα, ήταν οι μητέρες των πολεμιστών- αυτές που είχαν το καθήκον να πουν το «ή ταν ή επί τας» στους ίδιους τους γιους τους.
Η «Κουροτρόφος». Πήλινο ειδώλιο γυναίκας με βρέφος στην αγκαλιά, καθιστής σε σκαμνί, στην ύστατη φάση της προετοιμασίας για τον θηλασμό. Μοναδικό δείγμα πλαστικής της νεότερης Νεολιθικής Περιόδου (4800-4500 π.Χ.) Νεολιθικός
Ωστόσο η Σπάρτη δεν ήταν η μόνη περιοχή όπου οι πρακτικές όσον αφορά στη θέση της γυναίκας, υπό το πρίσμα της μητρότητας, ήταν διαφορετική, καθώς πιθανώς να υπήρχαν παρεμφερή συστήματα στη Χίο και τη Λοκρίδα. Στην αιωνιότητα έχει μείνει η ιστορία της Καλλιπάτειρας, της κόρης του Ολυμπιονίκη Διαγόρα του Ρόδιου, η οποία ήταν η πρώτη γυναίκα της αρχαιότητας που μπήκε σε αθλητικό χώρο, ώστε να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Επειδή οι κανονισμοί απαγόρευαν την είσοδο και την παρακολούθηση των γυμνικών αγώνων για τις γυναίκες, μεταμφιέστηκε σε άνδρα και μπήκε στον χώρο, ρισκάροντας τη ζωή της (η ποινή ήταν κατακρήμνιση από το όρος Τυπαίο) για να δει τον γιο της, Πεισίροδο, που αγωνιζόταν στην πάλη. Όμως ο πανηγυρισμός της για την νίκη του την πρόδωσε. Ωστόσο, γλίτωσε την θανατική ποινή, λόγω της παράδοσης Ολυμπιονικών της οικογένειάς της- και το όνομά της έμεινε στην αιωνιότητα.
Καλλιπάτειρα
«Ἀρχόντισσα Ροδίτισσα, πῶς μπῆκες;
Γυναῖκες διώχνει μιὰ συνήθεια ἀρχαία
Ἐδῶθε.» «Ἔχω ἕνα ἀνίψι, τὸν Εὐκλέα,
Τρία ἀδέρφια, γιό, πατέρα, Ὀλυμπιονίκες
• Νὰ μὲ ἀφήσετε πρέπει, Ἑλλανοδίκες,
Καὶ ἐγὼ νὰ καμαρώσω μὲς τὰ ὡραῖα
Κορμιά, ποῦ γιὰ τὸ ἀγρίλι τοῦ Ἡρακλέα
Παλαίβουν, θιαμαστὲς ψυχὲς ἀντρίκειες.
Μὲ τὲς ἄλλες γυναῖκες δὲν εἶμ’ ὅμοια•
Στὸν αἰῶνα τὸ σόϊ μου θὰ φαντάζει
Μὲ τῆς ἀντρειᾶς τ’ ἀμάραντα προνόμια•
Μὲ μάλαμα γραμμένο τὸ δοξάζει
Σὲ ἀστραφτερὸ κατεβατὸ μαρμάρου
Ὕμνος χρυσός, τοῦ ἀθάνατου Πινδάρου.»
Λορέντζος Μαβίλης
Η μητέρα είναι για όλους μοναδική. Εκείνη που είναι για πάντα δίπλα σου, σε κάθε σου βήμα, σε κάθε προσπάθεια να σε στηρίζει, να σε φροντίζει, να σ’ αγαπά δίχως όρους!
Κυκλαδικό Ειδώλιο Μητέρα και Παιδί
Κοίτα μη μοιάσεις του λαγού, οπού γεννάει κι αρνιέται
Μοιάσε της πετροπέρδικας, της αηδονολαλούσας
Που κάνει δεκοχτώ παιδιά, κανένα δεν αρνιέται
Κι αν πέσει αητός και πάρει ένα από τα πουλιά της
Κάνει καιρούς να πιεί νερό, καιρούς να κελαηδήσει.
Δημοτικό τραγούδι