Η πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα οργανώθηκε στις 2 Μαΐου 1893 (ώστε να είναι Κυριακή) μπροστά στο Παναθηναϊκό Στάδιο, με συμμετοχή περίπου δύο χιλιάδων ατόμων. Υπήρχαν, όμως, και άλλες σοσιαλιστικές κινήσεις, πραγματικότητα που δεν αγνόησε ο Σταύρος Καλλέργης, αναλαμβάνοντας ενωτική πρωτοβουλία.
Έτσι, η δεύτερη Πρωτομαγιά του 1894, που έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, ήταν ενωτική και πολύ πιο μαζική από την πρώτη, συγκεντρώνοντας έξι χιλιάδες άτομα, με ομιλητές τους Πλάτωνα Δρακούλη και Σταύρο Καλλέργη. Στο ψήφισμα που ακολούθησε αναφέρονται τα αιτήματα:
α. Την Κυριακήν να κλείωνται τα καταστήματα καθ’ όλην την ημέραν και οι εργάται ν’ αναπαύωνται.
β. Οι εργάται να εργάζωνται επί 8 ώρας την ημέραν και να απαγορευθή η εργασία εις τους ανηλίκους.
γ. Να απονέμεται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς συντήρησιν εαυτών και της οικογενείας των.
δ. Να καταργηθώσιν αι θανατικαί εκτελέσεις.
ε. Να καταργηθή η διά χρέη προσωπική κράτησις.
Από την εφημερίδα των συντακτών
Η Πρωτομαγιά είναι από τις ελάχιστες γιορτές χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο που έχουν διατηρηθεί ως τις μέρες μας και έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Η αρχαιότατη γιορτή της Πρωτομαγιάς συνεχίστηκε στο διάβα των αιώνων με επισημότητα και με διάφορες μορφές και εκδηλώσεις. Η φυσιογνωμία του Μαΐου στη λαϊκή αντίληψη είναι δίσημη: συνυπάρχει σ’ αυτήν το καλό και το κακό, η αναγέννηση και ο θάνατος. Όλες αυτές οι ιδιότητες συγκλίνουν και συγκεντρώνονται στην πρώτη του μέρα, την Πρωτομαγιά.
Οι εργατικοί αγώνες και οι κοινωνικές διεκδικήσεις αποτέλεσαν διαχρονικά πηγή έμπνευσης για την ποίηση, αναδεικνύουν τη σημασία της Πρωτομαγιάς ως ημέρας μνήμης και αγώνα για τα δικαιώματα των εργατών. Η Πρωτομαγιά είναι μια ημέρα που έχει εμπνεύσει πολλούς ποιητές να εκφράσουν τους αγώνες και τις ελπίδες των εργατών.
«Πρωτομαγιά 1944»
Ηλίας Σιμόπουλος (αποσπασμα)
“Διακόσια παλικάρια τραγουδήσαν σαν σήμερα τον ερχομό του Μάη.
Το τραγούδι τους πυρπόλησε τους ορίζοντες της Καισαριανής.
Τ’ ακούσαν οι γερόντισσες και στήσαν όλες το χορό
κι ανάστησαν το Ζάλογγο κι αγκάλιασαν τον κόσμον όλο.
Τ’ ακούσανε και οι δήμιοι και πισωπάτησαν
τρομαγμένοι με μια πελώρια σιωπή στο στόμα.
Διακόσια παλικάρια τραγούδησαν σήμερα τον ερχομό του Μάη!
…………………………………..
Τάσος Λειβαδίτης – Μοιρολόι για ένα νεκρό (απόσπασμα)
Φεγγάρι, ερημοφέγγαρο/ κριθάρινο φεγγάρι των φτωχών
αγέρα, πικραγέρα/ πολύλαλε αγέρα των μουγγών
σ’ ένα σταυροδρόμι απόψε/ μήνα Μάη
σταυρώσανε το νιο,/ μήνα Μάη
σταυρώσαν το ροδόσταμο και το λεμονανθό –
ροδιά, δος του το αίμα σου
δος του το φέγγος σου, στερνό του ηλιοβασίλεμα,
μήνα Μάη, σταυρώσαν τον αυγερινό
αχ, το πρωί ήταν ήλιος και δροσιά
το μεσημέρι λάμψη κι όνειρα
το βράδυ ήρθε πικρό κι ολόμαυρο,
σ’ ένα σταυροδρόμι απόψε
μήνα Μάη/ σταυρώσανε το Μάη……………