Τ’ ακούτε τι παράγγειλε η Καθαρή Δευτέρα;
Πεθαίν΄ ο Κρέος, πέθανε, ψυχομαχάει ο Τύρος
σηκώνει ο Πράσος την ουρά κι ο Κρέμμυδος τα γένεια
Μπαλώστε τα σακούλια σας, τροχίστε τα λεπίδια
και στον τρανό τον πλάτανο, να μάσουμε στεκούλια.
(Δημοτικός σατυρικός θρήνος Φθιώτιδας)
Η Καθαρά Δευτέρα είναι η αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής, μιας περιόδου νηστείας που ετοιμαζόμαστε για την Λαμπρή και διαρκεί περίπου σαράντα μέρες. Με την μέρα αυτή συνδέονται πολλά έθιμα και συνήθειες χρόνων. Τα κούλουμα ( (ο εορτασμός στην εξοχή), η λαγάνα, η κυρά Σαρακοστή, το πέταγμα του χαρταετού, η αθυροστομία και η σάτιρα, το στρωμένο με νηστίσιμα τραπέζι σε όλη την διάρκεια της ημέρας.
Η λαγάνα είναι το ψωμί που δεν έχει μέσα του καθόλου προζύμι, ο άζυμος άρτος, φτιαγμένος μόνο με αλεύρι και νερό, που παραμένει έτσι λεπτό και καθισμένο, όπως και οι Χριστιανοί που δεν πρέπει να φουσκώνουν από έπαρση και αλαζονεία. Ένα ψωμί που αναφέρεται σε κείμενα του Αριστοφάνη, του Οράτιου και της Παλαιάς Διαθήκης.
Με την νηστεία, που ξεκινάει αυτή την µέρα, καθαρίζεται το σώµα και η ψυχή και το πέταγµα του χαρταετού συµβολίζει αυτήν την ανάγκη του ανθρώπου για πνευµατική και ψυχική εξύψωση στα ουράνια και την επιθυµία του να πλησιάσει νοητά το Θεό.
Όνειρό μου παιδικό
Τι όνειρο ήταν κι αυτό που είδα ψες το βράδι
Σκάρωσα έναν χαρταετό να διώξει το σκοτάδι
Ολόλευκο τον έφτιαξα με κίτρινα αστέρια
Και για ουρά του μάζεψα άνθη μενεξεδένια
Δυο σκουλαρίκια κρέμασα στην μεσιανή του μάνα
Με δυο καρδιές που σκάλισα σε Σαντορίνης μάγμα
Του έρωτα η μια καρδιά, η άλλη αρμονία
Είδατε σε ξερά κλαδιά πουλιά της μελωδίας;
Με τί χαρά εκίνησα πολύ ψηλά να πάει
Από τον ήλιο ζήτησα τον κόσμο να φωτάει
Τι όνειρο ήταν αυτό, μια παιδική λαχτάρα
Να σηκώσω τον χαρταετό, να φύγει η αντάρα!
12/03/2021 ( Ηλίας Λαμπρόπουλος)
Την Κυρά Σαρακοστή που είναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν με αλεύρι και νερό.
Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι της σταυρό
και το στόμα της ξεχνούσαν γιατί νήστευε καιρό.
Και μετρούσαν τις ημέρες με τα πόδια της τα εφτά
κόβαν ένα τη βδομάδα, μέχρι νά ‘ρθει η Πασχαλιά.
ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ