Καρύταινα: Η πρώτη μάχη της Ελληνικής Επανάστασης

Τέλη Μαρτίου 1821, η Πελοπόννησος φλέγεται από το ξέσπασμα της Επανάστασης. Στις 26 του μήνα στη γέφυρα της Καρύταινας, οι επαναστάτες σκότωσαν έναν Τούρκο αγγελιοφόρο. Επάνω του ανακάλυψαν μια επιστολή των Φαναριτών Τούρκων προς τους Τούρκους της Καρύταινας. Τους διεμήνυαν ότι την επόμενη ημέρα θα περνούσαν από την Καρύταινα για να μεταβούν και να ασφαλισθούν στην Τριπολιτσά. Τους καλούσαν να ενωθούν μαζί τους. Οι Έλληνες ειδοποίησαν αμέσως τον Κολοκοτρώνη που βρισκόταν στο Δεδέμπεη (χωριό ανάμεσα στο Λεοντάρι και την Καρύταινα). Ο Γέρος χωρίς χρονοτριβή κατέλαβε έναν στενό δρόμο που βρισκόταν στην τοποθεσία Άγιος Αθανάσιος έξω από την Καρύταινα. Οι Φαναρίτες έπρεπε να εξοντωθούν με κάθε θυσία, καθώς ήταν από τους πλέον αξιόλογους ντόπιους Τούρκους πολεμιστές….

Την ίδια ημέρα, έφτασαν στα Στενά, o Ηλίας Mαυρομιχάλης με 200 Μανιάτες, ο Κανέλλος Δεληγιάννης, ο Φωτάκος, καθώς και άλλοι Γορτύνιοι με τον Πλαπούτα. Όταν ο κύριος όγκος των Τούρκων παγιδεύτηκε στα Στενά, ο Κολοκοτρώνης έδωσε εντολή να χτυπήσουν. Κι άρχισαν να χτυπούν με τα καρυοφίλια, με πέτρες με ξύλα. Άλλοι κυλάγανε βράχους. Από μπροστά χτυπούσε τους Τούρκους ο Κολοκοτρώνης κ’ από πίσω φτάσανε οι Ανδριτσάνοι με κεφαλή το Τσανέτο Χριστόπουλο και με το Καφετζή από τη Λιοδώρα. Οι Τούρκοι διπλασιάζουν την ορμή τους. Τα φυσέκια  τους είναι λίγα και αναγκάζονται να τραβηχτούν στα πλάγια του Κουρουνιού. Φτάνουν όμως οδηγούμενοι από τον κρότο της μάχης οι Πλαπουταίοι . Ο Κολοκοτρώνης βλέποντας την ανέλπιστη τούτη βοήθεια πιάνει το γεφύρι του Ρουφιά. Φτάνουν και τρακόσοι Δημητσανίτες με το Σπηλιωτόπουλο. Πολλοί τούρκοι σκοτώθηκαν στην μάχη και άλλοι παρασύρθηκαν από το ποτάμι. Η μάχη στα Στενά συνεχίστηκε και κράτησε κάπου 6 ώρες.

Η μάχη των Στενών του Αη Θανάση κοντά στην Καρύταινα στις 27 του Μαρτίου 1821, ήτανε η πρώτη τακτική μάχη της Επανάστασης του ’21, που έγινε εκ του συστάδην, στα χέρια, σώμα με σώμα, και είχε μεγάλη σημασία, γιατί ζέστανε τα Ελληνικά όπλα, αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων που μάθανε να πολεμούν.