Μάρτιος!!! Ο πρώτος μήνας της Άνοιξης η φύση ξαναγεννιέται. Ο ερχομός της άνοιξης γιορτάζεται με κάθε μεγαλοπρέπεια, σε κάθε γωνιά της πατρίδας μας με έθιμα που διατηρούνται από πολύ παλιά.
Το έθιμο της χελιδόνας
Το τέλος του Χειμώνα και τον ερχομό των χελιδονιών γιόρταζαν τα παιδιά από την αρχαιότητα με τα χελιδονίσματα. Τα παιδιά έφτιαχναν ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδόνας και με αυτό γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τραγούδια για τον ερχομό των χελιδονιών ζητώντας φιλέματα. Οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά λεφτά, λάδι, κρασί, αλεύρι, σιτάρι ή αυγά.
Είναι σημαντικό ότι το έθιμο αυτό επιβιώνει από τους αρχαίους Έλληνες και σε άλλα μέρη της πατρίδας μας όπως στη Μακεδονία, Θράκη, Δωδεκάνησα. Πρόκειται για τα λεγόμενα χελιδονίσματα τα ανοιξιάτικα κάλαντα.
Ο Μάρτης
Ο Μάρτης , Μαρτιά ή Μαρτίτσι είναι ένα πανάρχαιο έθιμο, με βαλκανική διασπορά, το οποίο, μάλιστα, θεωρείται ότι έλκει τις ρίζες του από την Αρχαία Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα από τις τελετές των Ελευσίνιων Μυστηρίων κατά τις οποίες οι μύστες έδεναν μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.
Σύμφωνα, λοιπόν, με το έθιμο, την 1η του Μάρτη, οι μητέρες φορούν στον καρπό του χεριού των παιδιών τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή. Το βραχιολάκι αυτό ονομάζεται Μάρτης, Μαρτιά ή Μαρτίτσι. Στόχος του είναι να προστατεύσει από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, ο οποίος είναι ιδιαίτερα βλαβερός, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες.
Ὁ Μάρτης βάλλει τ’ Ἀπριλιοῦ τὰ λαμπερὰ φορέματα,
καὶ καταβαίν’ ἀπ’ τ’ ἁψηλὰ μὲ τῶν βουνῶν τὰ ῥέμματα,
καὶ ὅπου εἶναι κάμποι,
φωτοβολᾷ καὶ λάμπει.
Μέσ’ στὸν φελλό τους τὰ δενδρὰ ῥιγοῦν καὶ συμμαζεύονται·
τ’ ἄνθη στοὺς κόρφους των βαθιὰ κοιμοῦνται κι’ ὀνειρεύονται·
καὶ τὰ λουλούδια ’κόμα
δὲν ’βγῆκαν ἀπ’ τὸ χῶμα.
—Δενδρά!—ὁ Μάρτης τὰ λαλεῖ—Γι’ ἀφῆστε τὰ καμώματα!
Ἄνθη! τὰ μάτι’ ἀνοίξετε, κ’ ἐβγῆτ’ ἀπὸ τὰ στρώματα,
νὰ διῆτε τί σᾶς φέρει
τὸ μαγικό μου χέρι!
Ἐγὦμ’ ὁ μῆνας, ποῦ γυρνᾷ σὲ κάθε χρόνου κύλιμα,
καὶ φέρει μόσχους καὶ θωριαίς εἰς τ’ ἄνθη μ’ ἕνα φίλημα,
καὶ φέρ’ εἰς κάθε κόρη
ἕνα καλὸν ἀγόρι!—
Τ’ ἀκοῦνε τ’ ἄνθη καὶ κοτοῦν κι’ ἀνοίγουν τὰ χειλάκια τους·
καὶ μισανοίγουν τὰ δενδρὰ τὰ πράσινα ματάκια τους.
Τὰ ῥόδα, ποὺ κυττάζουν,
κι’ αὐτὰ φθονοῦν καὶ σχάζουν…………. Γ. Βιζυηνός- Ο Μάρτης
